مطالعات کانون پرورش فکری و تفریحی کودکان

2

0

مطالعات کانون پرورش فکری و تفریحی کودکان

گفتار اول : مطالعات پایه                                                                            34 – 1

1-1- فراغت                                                                                                       1

1-1-1- کارکردهای فراغت                                                                                     1

1-1-2- تحولات کمی و کیفی در گذران اوقات فراغت                                                    2

1-1-3- ضرورت برنامه ریزی برای اوقات فراغت                                                           2

1-2- پرورش کودک                                                                                              2

1-2-1- کودک و اجتماع                                                                                        2

1-2-2- روان شناسی تربیتی                                                                                     3

1-2-2-1- هدف های تربیتی بر بنیاد دموکراسی                                                              4

1-2-2-2- هدف های تربیتی اسلام                                                                             4

1-2-3- هدف از پرورش کودکان                                                                              5

1-2-4- شرایط اجرای اصول و روش های صحیح تربیت                                                   5

1-2-5- ویژگی های ذهنی- شناختی کودکان                                                                 6

1-2-6- انطباق و سازگاری با محیط                                                                          7

1-2-6-1- شرایط انطباق با محیط                                                                             7

1-2-7- تاثیر سرگرمی های مفید در پرورش کودک                                                          8

1-2-8- تامین امنیت و آسایش خاطر کودکان                                                              10

1-2-9- اعتماد به نفس، امیدواری و خوش بینی                                                            10

1-2-10- عدم پذیرش مسئولیت در کودکان                                                                11

1-2-11- روش پرورش ذوق و قریحه، هنر و زیبایی شناسی در کودکان                               12

1-2-12- روش پرورش دینی و اخلاقی                                                                     12

1-2-12-1- پرورش دینی                                                                                     13

1-2-12-2- تربیت اخلاقی                                                                                    13

1-2-13- نتایج و توصیه ها                                                                                     13

1-3- روان شناسی کودک                                                                                        14

1-3-1- مفاهیم بنیادی در روان شناسی رشد                                                                 14

1-3-1-1- تعریف رشد                                                                                        14

1-3-1-2- مفهوم پختگی (رسیدگی)                                                                        15

1-3-1-3- مراحل رشد و تحول کودکان                                                                    15

1-3-2- تفاوت رشد و پرورش                                                                               19

1-3-3- نیازها و علایق کودک                                                                                20

1-3-3-1- نیازهای اساسی کودکان از دیدگاه روان شناسان                                               20

1-3-3-2- نیازها و علایق ذاتی کودکان                                                                     21

1-4- کودک و هنر                                                                                              29

1-4-1- دنیای کودک در نقاشی های او                                                                      29

1-4-2- شناخت ویژگی های روانی کودکان از نقاشی های آنان                                          29
1-4-3- اهمیت و تاثیر رنگ در کودکان                                                                     30

1-4-4- روان شناسی رنگ ها                                                                                   30

1-4-5- کودکان و رنگ ها                                                                                     31

1-5- کودک و ادبیات کودک                                                                                  32

1-5-1- داستان                                                                                                  32

1-5-2- شعر                                                                                                     33

1-5-3- قصه                                                                                                     34

1-6- نتیجه گیری                                                                                                34

گفتار دوم- مطالعات تکمیلی                                                                      59 – 35

2-1- مطالعات تاریخی- موضوعی (نگاهی به آموزش و پرورش)                                       35

2-1-1- آغاز سن آموزش و پرورش در ایران و جهان                                                    35

2-2- سابقه مراکز آموزش پیش از دبستان در ایران و جهان                                              35

2-2-1- تاریخچه آموزش پیش از دبستان در ایران و جهان                                              35

2-2-2- تاریخچه باغ کودکان (Kindergarten)                                                            37

2-2-3- تاریخچه مدارس جهان                                                                              38

2-2-3-1- بیداری (1916- 1900)                                                                          38

2-2-3-2- امیدواری (1945- 1916)                                                                        39

2-2-3-3- بازسازی و گسترش (1975- 1945)                                                           40

2-3- بررسی آموزش پیش از دبستان در دوره های تاریخی مختلف ایران                               41

2-3-1- آموزش و پرورش در دوره باستان                                                                 41

2-3-2- دوره تاریخی (از صدر اسلام تا 250 هجری)                                                    42

2-3-3- دوره تجدید حیات و استقلال ایران (250 تا 656 هجری)                                     43

2-3-4- دوره سلجوقی                                                                                         43

2-3-5- دوره تیموری                                                                                          43

2-3-6- دوره صفویه (دوره شکوفایی ایران)                                                                43

2-3-7- دوره قاجاریه                                                                                          44

2-3-8- تحولات آموزشی در دوره پهلوی و گسترش مدارس مدرن                                   47

2-4- بررسی آماری فضاهای مورد علاقه کودکان (زیر 12 سال)                                        49

2-4-1- انتخاب همراه توسط کودکان برای رفتن به پارک                                                51

2-4-2- انتخاب تعداد هم بازی توسط کودکان                                                              51

2-4-3- نمودار فضای انتخابی توسط کودکان                                                              52

2-4-4- انتخاب بافت فضای پارک توسط کودکان                                                         52
2-4-5- انتخاب نوع بازی                                                                                     53

2-4-6- فعالیت آزاد                                                                                            53

2-4-7- نوع فعالیت در محیط                                                                                 54

2-4-8- مشارکت در ساختمان سازی                                                                         54

2-4-9- بازی و خلاقیت                                                                                       55

2-4-10- نوع بازی                                                                                             55

2-4-11- هنرهای انتخابی                                                                                     56

2-4-12- نوع بازی های ورزشی                                                                              56

2-4-13- انتخاب رنگ                                                                                         57

2-4-14- تمایل برای ناظم بودن                                                                              57

2-4-15- انتخاب نوع قصه                                                                                    58

1-6- نتیجه گیری                                                                                                58

گفتار سوم- مطالعات تطبیقی                                                                      77 – 60

3-1- نمونه های خارجی                                                                                       60

3-1-1- قصر کودکان من (ماتسوزاکا- ژاپن)                                                               60

3-1-1-1- معماران                                                                                             60

3-1-1-2- کودکان                                                                                              61

3-1-2- مرکز مراقبت روزانه کودکان اولونسالو                                                             65

3-1-2-1- معماران                                                                                             65

3-1-2-2- کودکان                                                                                              66

3-1-2-3- مدیریت                                                                                             67

3-2- نمونه داخلی/ کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان تهران                                    69

3-2-1- سازمان                                                                                                  70

3-2-1-1- معاونت تولید                                                                                      71

3-2-1-2- معاونت فرهنگی                                                                                   72

3-2-1-3- معاونت پژوهش                                                                                   74

3-2-1-4- معاونت تولید                                                                                      75

3-2-1-5- حوزه مدیر عامل                                                                                  76

گفتار چهارم- مطالعات زمینه                                                                    101 – 78

4-1- استان خراسان                                                                                             78

4-1-1- سابقه تاریخی سکونت                                                                               78

4-1-2- تحولات جمعیتی استان خراسان                                                                    79

4-1-3- بررسی جغرافیایی استان                                                                             80

4-1-3-1- موقعیت جغرافیایی                                                                                80

4-1-3-2- ارتفاعات استان خراسان                                                                          80

4-1-3-3- آب و هوای استان خراسان                                                                        80

4-1-3-4- بادهای استان خراسان                                                                            81

4-2- شهر مشهد                                                                                                82

4-2-1- بررسی های جمعیتی شهر مشهد                                                                    83

4-2-1-1- تعدد جمعیت و میزان رشد                                                                      83

4-2-1-2- مشهد کنونی                                                                                       84

4-2-2- مطالعات اقلیمی شهر مشهد                                                                         87

4-2-2-1- جدول بیوکلیماتیک ساختمانی                                                                  87

4-2-2-2- رطوبت هوا (مطالعات نمونه شهر مشهد)                                                      88

4-2-2-3- مطالعات اقلیمی و جغرافیایی محل                                                             89

4-2-3- تعیین مصالح ساختمانی                                                                              90

4-2-4- فرم ساختمان در رابطه با اقلیم                                                                      90

4-2-5- انتخاب جهت استقرار ساختمان                                                                    91

4-2-6- تهویه مورد نیاز                                                                                        92

4-2-7- تقسیمات اقلیمی و تیپولوژی معماری                                                             92

4-2-8- ویژگی های معماری در مناطق گرم و خشک                                                       93

4-3- مشخصات سایت مورد نظر برای طراحی کانون پرورش فکری                                   94

4-3-1- دلایل انتخاب سایت                                                                                  94

4-3-2- موقعیت سایت در طرح جامع و طرح تفضیلی                                                   94

4-4- آنالیز سایت                                                                                                96

گفتار پنجم- مبانی نظری طراحی                                                              119 – 102

5-1- بررسی الگوهای شهری در تناسب با موضوع                                                      102

5-1-1- الگوی شماره 57، کودک در شهر                                                                 102

5-1-2- الگوی شماره 73، زمین های بازی اکتشافی                                                      103

5-1-3- الگوی شماره 75، خانواده (The Family)                                                      104

5-1-4- الگوی شماره 86 ، خانه کودک (Children Home)                                           104

5-1-5- الگوی شماره 137، محوطه کودک                                                               105

5-1-6- الگوی شماره 203، غارهای کودکان                                                             106

5-1-7- نتیجه گیری                                                                                           106

5-2- مقدمه ای بر معماری کودکان                                                                          108

5-2-1- کودک، فضا و معماری                                                                             110

5-2-2- محیط های مناسب برای کودکان                                                                   110

5-2-3- دریافت حسی و هوشی فضای معماری                                                         111

5-2-4- کودک و فضای ساخته شده                                                                       114

5-2-5- درک و توجه به فضا                                                                                114

5-2-6- نیاز به تملک فضا                                                                                   115

5-2-7- حرکت و سروصدا                                                                                  115

5-2-8- طراحی فضا با توجه به مشکلات رفتاری و روانی کودکان                                   115

5-2-9- خصوصیات معمار                                                                                  116

5-2-10- نتیجه گیری                                                                                          117

گفتار ششم- طراحی                                                                             150 – 120

مقدمه (برنامه ریزی معماری و چگونگی تحقیق)                                                           120

6-1- سیاست های کلی برنامه ریزی، تعیین اهداف و هدف های عملیاتی                              121

6-1-1- ارتقاء سطح علوم و فرهنگ برای کودکان                                                       121

6-1-2- آموزش وبرنامه ریزی اوقات فراغت کودکان از طریق بازی                                    121

6-1-3- تلاش برای تقویت و پرورش رفتارهای هنجارسازی در کودکان                            122

6-1-4- خودکفایی نسبی کودکان                                                                           122

6-2- معیارهای طراحی                                                                                       123

6-2-1- معیارهای زیست محیطی                                                                            123

6-2-2- معیارهای زیبایی شناختی                                                                           123

6-2-3- معیارهای عملکردی                                                                                123

6-3- تناسبات انسانی و نقش آن در طراحی                                                               123

6-4- اصول و معیارهای طراحی فضاهای آموزشی                                                       125

6-4-1- مکان یابی واحدهای آموزشی                                                                      125

6-4-2- شرایط محیطی                                                                                       125

6-4-3- جهت یابی                                                                                            125

6-4-4- دسترسی                                                                                              125

6-5-4- ظرفیت                                                                                                126

6-4-6- ایمنی                                                                                                  126

6-4-7- معیارهای ایجاد آسایش در فضاهای داخلی                                                     132

6-5- برنامه فیزیکی طرح                                                                                     133

6-5-1- بخش تحقیقات و پژوهش                                                                         133

6-5-1-1- آشنایی با گیاهان و جانوران                                                                    133

6-5-1-2- بخش کامپیوتر                                                                                    134

6-5-1-3- کتابخانه مرکزی                                                                                  134

6-5-2- بخش آموزشی                                                                                       135

6-5-2-1- کلاس های آموزشی، فرهنگی و هنری                                                        135

6-5-3- بخش عملکردهای همایشی                                                                       135

6-5-3-1- سالن اجتماعات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان                                135

6-5-4- بخش عملکردهای نمایشی                                                                        137

6-5-4-1- نمایشگاه دائمی                                                                                  137

6-5-4-2- نمایشگاه موقت                                                                                  137

6-5-5- بخش اداری (مدیریت و روابط عمومی)                                                         137

6-5-6- بخش خدماتی و رفاهی                                                                            138

6-5-6-1- رستوران                                                                                           138

6-5-6-2- آبدارخانه                                                                                          138

6-5-6-3- سرایداری                                                                                         138

6-5-6-4- سرویس های بهداشتی                                                                           138

6-5-6-5- فضاهای تاسیساتی                                                                               139

6-5-7- بخش فضای باز و محوطه                                                                          139

6-5-7-1- محل تجمع و قدم زدن                                                                         139

6-5-7-2- فضای سبز                                                                                        139

6-5-7-3- فضای بازی                                                                                       140

6-5-7-4- فضاهای ورزشی و تفریحی                                                                    141

6-5-7-5- پارکینگ                                                                                           141

6-5-7-6- فضاهای ارتباطی و فضاهای غیر مفید                                                        141

برنامه فیزیکی و ریزفضاهای کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان                                142

فهرست منابع و ماخذ                                                                                          151

پیوست الف- معرفی طرح                                                                                    153

فهرست جدول ها                                                                                                                   صفحه

جدول شماره 1-1- سلسله مراتب نیازها از دیدگاه مزلو                                                  21

جدول شماره 2-1- انتخاب همراه برای رفتن به پارک                                                     58

جدول شماره 4-1- تحولات جمعیت استان خراسان در سرشماری ها                                  79

جدول شماره 4-2- تحولات جمعیتی شهر مشهد                                                          83

جدول شماره 4-3- تغییرات جمعیت شهر مشهد نسبت به شهرهای دیگر                             84

جدول شماره 4-4- تحولات جمعیتی مشهد از سال 45 تا 75                                           84

جدول شماره 4-5- خانوار و جمعیت به تفکیک جنس در شهر مشهد                                 84

جدول شماره 4-6- جمعیت کودکان به تفکیک سن و جنس در شهر مشهد                           85

جدول شماره 4-7- ناحیه 1                                                                                    85

جدول شماره 4-8- ناحیه 2                                                                                   85

جدول شماره 4-9- ناحیه 3                                                                                   86

جدول شماره 4-10- ناحیه 4                                                                                  86

جدول شماره 4-11- ناحیه 5                                                                                  86

جدول شماره 4-12- ناحیه 6                                                                                  86

جدول شماره 4-13- ناحیه 7                                                                                  86

جدول شماره 4-14- جمع کل نواحی هفت گانه                                                           86

جدول شماره 6-1- ارتقاء سطح علم و فرهنگ                                                           121

جدول شماره 6-2- آموزش و برنامه ریزی اوقات فراغت                                               121

جدول شماره 6-3- تقویت و پرورش رفتارهای هنجارسازی در کودکان                             122

جدول شماره 6-4- خودکفایی نسبی کودکان                                                              122

جدول شماره 6-5- قد کودکان 3 تا 6 سال به سانتی متر                                                124

جدول شماره 6-6- قد کودکان 7 تا 11 سال به سانتی متر                                              124

جدول شماره 6-7- ضریب ابعاد بدن کودک نسبت به قد ایستاده                                      124

جدول 6-8- خلاصه ضوابط ایمنی به سانتی متر                                                          131

فهرست عکس ها                                                                                                                    صفحه

عکس شماره 3-1- ساکاکورا سمت چپ در کنار لوکوربوزیه                                            60

عکس شماره 3-2- نمایی از محوطه مجموعه                                                               61

عکس شماره 3-3- نماهایی از گنبد و داخل ساختمان                                                     62

عکس شماره 3-4- قصر کودکان من، ساکاکورا و انجمن مهندسین اوزاکا                              64

عکس شماره 3-5- محوطه و بخشی از مرکز اولونسالو                                                   65

عکس شماره 3-6- کودکان در محوطه مرکز                                                                67

عکس شماره 3-7- مرکز مراقبت روزانه کودکان اولونسالو                                                69

عکس شماره 3-8- ورودی مرکز آفرینش های فرهنگی و هنری                                         69

عکس شماره 3-9- راهروی مرکز آفرینش ها                                                               71

عکس شماره 3-10- ورودی ساختمان مرکز آفرینش ها                                                   75

عکس شماره 3-11- موزه                                                                                      76

عکس شماره 4-1- عکس هوایی مشهد                                                                      82

عکس شماره 4-2- عکس هوایی از محدوده سایت                                                        94

عکس شماره 4-3- امامت 74 در ضلع جنوبی سایت                                                      95

عکس شماره 4-4- بزرگراه امام علی در حاشیه سایت                                                    96

عکس شماره 6-1- کودکان در حال بازی                                                                  120

عکس شماره 6-2- سرویس بهداشتی                                                                      138

عکس شماره 6-3- نمونه ای از فضای بازی                                                              140

عکس شماره 6-4- بازی کودکان                                                                            141

فهرست شکل ها                                                                                                                    صفحه

شکل شماره 3-1- نماهای مختلف بنای مرکز اولونسالو                                                   66

شکل شماره 4-1- جدول بیوکلیماتیک ساختمانی شهر مشهد                                            87

شکل شماره 4-2- موقعیت و زوایای تابش خورشید در عرض جغرافیایی 37                        89

شکل شماره 4-3- نمودار جهت استقرار ساختمان در اقلیم مشهد                                      92

شکل شماره 4-4- موقعیت سایت در طرح تفضیلی                                                       95

شکل شماره 4-5- کاربری اراضی و تراکم مسکونی                                                       97

شکل شماره 4-6- مسیر حرکتی پیاده و سواره                                                              98

شکل شماره 4-7- دید و منظر                                                                                99

شکل شماره 4-8- آلودگی صوتی                                                                           100

شکل شماره 4-9- جهت استقرار ساختمان                                                                100

فهرست نقشه ها                                                                                                                     صفحه

نقشه شماره 3-1- نمای شماره 1 قصر کودکان من                                                         62

نقشه شماره 3-2- نمای شماره 2 قصر کودکان من                                                         62

نقشه شماره 3-3- سایت پلان، پلان های طبقات و برش                                                 63

نقشه شماره 3-4- پلان طبقه همکف و نمای شمالی                                                       68